Cây sầu riêng là loại cây ăn trái mang lại giá trị kinh tế cao, nhưng đi kèm với đó là yêu cầu kỹ thuật canh tác cao và sự nhạy cảm với các bệnh hại nghiêm trọng. Trong số các bệnh phổ biến, nứt thân xì mủ, vàng lá và thối rễ được coi là những vấn đề nguy hiểm, đe dọa trực tiếp đến năng suất, chất lượng và tuổi thọ cây trồng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và giải pháp phòng trừ hiệu quả.
I. Tổng quan về bệnh
- Bệnh nứt thân xì mủ:
Do nấm Phytophthora palmivora gây ra, bệnh thường bắt đầu từ phần gốc thân hoặc cành chính, làm vỏ cây nứt nẻ, tiết ra chất mủ màu vàng hoặc nâu, có mùi hôi. Nếu không xử lý kịp thời, cây sẽ suy yếu nhanh chóng, thậm chí chết.
- Bệnh vàng lá thối rễ:
Chủ yếu do các loại nấm như Fusarium spp., Pythium spp. hoặc vi khuẩn gây hại. Bệnh làm tổn thương hệ thống rễ, khiến cây không hấp thụ được nước và dinh dưỡng, dẫn đến hiện tượng lá vàng, rụng lá và cây chết khô.
II. Nguyên nhân gây bệnh
- Nứt thân xì mủ:
- Nấm Phytophthora phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt, đất không thoát nước tốt.
- Vườn không thông thoáng, cây bị tổn thương cơ học do côn trùng hoặc dụng cụ cắt tỉa cũng tạo điều kiện cho nấm xâm nhập.
- Vàng lá thối rễ:
- Đất trồng ngập úng kéo dài do mưa lớn hoặc hệ thống thoát nước kém.
- Lạm dụng phân hóa học, đặc biệt là phân đạm (ure), làm suy yếu sức đề kháng của cây.
- Không xử lý đất trồng hoặc nguồn cây giống bị nhiễm bệnh.
III. Triệu chứng nhận biết
- Đối với nứt thân xì mủ:
- Vỏ cây ở phần gốc hoặc thân chính bị nứt, chảy mủ nhầy màu vàng hoặc nâu, có mùi thối.
- Phần gỗ bên trong bị thâm đen, cây dần suy yếu, lá héo úa, quả rụng.
- Đối với vàng lá thối rễ:
- Lá chuyển vàng, rụng dần từ dưới lên trên, cành khô dần.
- Bộ rễ thối nhũn, đổi màu nâu đen hoặc trắng nhợt, dễ đứt khi cầm.
- Cây có dấu hiệu còi cọc, phát triển chậm hoặc ngừng sinh trưởng.
IV. Giải pháp quản lý và phòng trừ
1. Biện pháp phòng bệnh
- Chọn giống kháng bệnh:
Ưu tiên sử dụng giống sầu riêng đã qua chọn lọc, có khả năng chống chịu tốt với bệnh nấm, đặc biệt là các giống ghép. - Quản lý đất trồng:
- Đảm bảo đất có độ thoát nước tốt, hạn chế tình trạng úng nước.
- Cải tạo đất bằng cách bổ sung phân hữu cơ hoai mục và vôi bột để cân bằng pH.
- Chăm sóc cây đúng cách:
- Tỉa cành tạo tán, giúp vườn thông thoáng và hạn chế độ ẩm cao.
- Bón phân cân đối, giảm lượng đạm, tăng cường phân kali và lân để cây khỏe mạnh hơn.
2. Biện pháp xử lý khi phát bệnh
- Đối với nứt thân xì mủ:
- Dùng dao sắc cạo sạch vỏ bị bệnh, sau đó dùng 1 trong 2 phương pháp sau:
- Dùng Nano Silic Sunfua nguyên chất quét lên vết bệnh. Dưới gốc dùng Nano Silic Sunfua pha với AgriFos-400 với tỷ lệ 1:400 tưới gốc.
- Dùng Norshield 86.2 WG quét vào vết bệnh, sau đó dùng 1 chai Golobole Master 35SC (Pyraclostrobin + Cyazofamid) pha 200lit nước tưới gốc.
- Kết hợp phun thuốc diệt nấm toàn cây và xung quanh gốc để ngăn ngừa lây lan.
- Đối với vàng lá thối rễ:
- Khơi thông thoáng cổ rễ, sau đó ùng 1 chai Golobole Master 35SC (Pyraclostrobin + Cyazofamid) pha 200lit nước tưới gốc. Hoặc có thể dùng Ridomil Gold, Ridoxanil tưới cũng có hiệu quả tương tự.
- Trồng cây vào đất đã xử lý bằng nấm đối kháng như Trichoderma spp. để tiêu diệt nấm hại.
3. Biện pháp sinh học và công nghệ mới
- Sử dụng chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng (Trichoderma) để ức chế sự phát triển của nấm gây hại.
- Ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt kết hợp phân bón nhằm kiểm soát độ ẩm đất và cung cấp dinh dưỡng hiệu quả hơn.
V. Lưu ý trong quản lý dịch bệnh
- Thường xuyên kiểm tra vườn, phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh để xử lý kịp thời.
- Không sử dụng chung dụng cụ cắt tỉa giữa các cây bị bệnh và khỏe mạnh.
- Tuân thủ nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách) khi sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật để tránh hiện tượng kháng thuốc.
VI. Kết luận
Nấm nứt thân xì mủ, vàng lá và thối rễ là những mối đe dọa nghiêm trọng đối với cây sầu riêng, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm và mưa nhiều. Việc phòng ngừa và xử lý kịp thời không chỉ giúp bảo vệ cây trồng mà còn tối ưu hóa năng suất và chất lượng trái. Người nông dân cần kết hợp các biện pháp kỹ thuật, sinh học và hóa học một cách hợp lý để đảm bảo sản xuất bền vững, mang lại lợi ích kinh tế lâu dài.